13gru 2024

Value stream mapping (mapowanie strumienia wartości) – co to takiego?

Czas czytania 4 min.

W dzisiejszych czasach skuteczność organizacji, szczególnie tych działających w sektorze produkcyjnym i dystrybucyjnym, zależy w dużej mierze od optymalizacji procesów i efektywności ich działania. Jak zrozumieć i zoptymalizować procesy, tak aby działały, jak naoliwiona maszyna? Kluczem jest technika, która pozwala na wizualizację, zrozumienie i usprawnienie procesów — Value Stream Mapping, czyli mapowanie strumienia wartości. To rentgen procesów biznesowych, umożliwiający spojrzenie pod powierzchnię codziennych operacji. Znalezienie marnotrawstwa, wąskich gardeł i niepotrzebnych komplikacji to cel managerów wdrażających VSM.

Spis treści

Geneza value stream mapping

Jak już wiemy, VSM to technika służąca analizie i optymalizacji procesów, narzędzie to zostało rozwinięte w ramach metodologii Lean* i Six Sigma*. Lean i Six Sigma to dwa różne podejścia do zarządzania i poprawy jakości. Oba mają na celu eliminację marnotrawstwa i poprawę efektywności, ale skupiają się na różnych obszarach i korzystają z różnych metodologii. VSM czerpie z obu. Przy użyciu VSM, organizacje mogą lepiej zrozumieć przepływ materiałów, informacji i pracy, co pozwala na identyfikację słabych punktów, nieefektywnych procesów czy niepotrzebnych strat.

* Lean Manufacturing, znane również jako Lean Production lub po prostu Lean, to system zarządzania produkcją, który dąży do minimalizacji marnotrawstwa w systemie produkcyjnym, jednocześnie nie obniżając jakości produktów. Ta koncepcja została początkowo rozwinięta przez firmę Toyota w jej systemie produkcji (Toyota Production System). Lean skupia się na dostarczaniu maksymalnej wartości dla klienta przy jednoczesnym minimalizowaniu strat. Straty są rozumiane jako każda czynność, która nie dodaje wartości z perspektywy klienta. Lean wykorzystuje różnorodne narzędzia i techniki (takie jak 5S, Kaizen, Just-in-Time) w celu ciągłego doskonalenia procesów.

Lean Management i automatyzacja procesów? Broker pomoże!

* Six Sigma — metoda zarządzania jakością, której głównym celem jest poprawa procesów biznesowych poprzez identyfikację i eliminację przyczyn błędów lub wad. Nazwa „Six Sigma” odnosi się do statystycznego standardu doskonałości, który ma na celu ograniczenie błędów do nie więcej niż 3,4 na milion możliwości. Metoda Six Sigma wykorzystuje cykl DMAIC (Define, Measure, Analyze, Improve, Control), aby systematycznie analizować i doskonalić procesy. Wyróżnia się w niej zrozumienie i zarządzanie zmiennością procesów, co pozwala na redukcję błędów i niespójności, a tym samym zwiększenie jakości i wydajności działania organizacji.

Wśród najważniejszych aspektów VSM można wymienić:

Zrozumienie procesów — najważniejszym aspektem VSM jest pełne zrozumienie procesów, które zachodzą w organizacji. To zrozumienie pochodzi z analizy, jak surowce i informacje przepływają przez system, aż do momentu dostarczenia gotowego produktu lub usługi do klienta.
Identyfikacja marnotrawstwa — VSM pomaga w identyfikacji marnotrawstwa w procesach. Marnotrawstwo to wszystko, co nie dodaje wartości do produktu lub usługi z perspektywy klienta. Może to obejmować nadmiarowe zapasy, niewłaściwe wykorzystanie zasobów, niepotrzebne czynności itp.
Wizualizacja Procesów — VSM jest narzędziem wizualnym, które pomaga zrozumieć, jak przepływają wartości w systemie. Mapa strumienia wartości jest łatwa do zrozumienia i daje możliwość szybkiego zidentyfikowania obszarów, które wymagają poprawy.
Optymalizacja Procesów — Po zidentyfikowaniu obszarów, które wymagają poprawy, VSM umożliwia opracowanie strategii dla usprawnienia procesów. Celem jest zapewnienie płynnego i efektywnego przepływu wartości przez system.
Ciągłe Doskonalenie — VSM nie jest jednorazowym projektem. Wymaga ciągłego monitorowania i aktualizacji, aby dostosować się do zmieniających się warunków i zawsze dążyć do doskonałości operacyjnej.

Korzyści z zastosowania VSM to między innymi:

usunięcie procesów nieprzynoszących wartości,
zredukowanie stanowisk i procesów powodujących straty,
ulepszenie procesów nieosiągających oczekiwanej efektywności,
możliwość stałego doskonalenia działania organizacji.

Stworzenie mapy strumienia wartości – jakie są etapy?

Tworzenie mapy przepływu wartości to proces składający się z kilku etapów. Zaczyna się od obserwacji i dokumentacji wszystkich procesów w organizacji — od momentu otrzymania surowców, aż do dostarczenia gotowego produktu klientowi. W tym celu bada się przepływ materiałów, informacje i zasoby ludzkie. Następnie, na podstawie zgromadzonych danych, przeprowadza się analizę, której celem jest identyfikacja obszarów, które wymagają poprawy.

Należy podkreślić, że VSM to proces ciągły. Wymaga regularnego przeglądu i aktualizacji, szczególnie w sytuacji wprowadzania zmian w organizacji, rozbudowy czy skalowania procesów produkcyjnych i dystrybucyjnych. Każda z tych zmian może wpłynąć na efektywność łańcucha wartości, stąd konieczność stałego monitorowania i aktualizowania mapy przepływu wartości.

Wizualizacja w VSM – mapowanie strumienia wartości

Jednym z unikalnych aspektów VSM jest to, że stanowi wizualną metodę analizy i poprawy poszczególnych procesów. W odróżnieniu od technik wymagających skomplikowanych obliczeń czy zaawansowanej analizy danych, VSM koncentruje się na stworzeniu mapy stanu obecnego, co pozwala lepiej zrozumieć dany proces. Dzięki temu menedżerowie mogą spojrzeć globalnie na całkowity czas trwania procesu, identyfikując obszary generujące wartość dodaną oraz te, które wymagają usprawnień. Wizualne przedstawienie umożliwia łatwiejszą analizę i szybsze podejmowanie decyzji dotyczących optymalizacji.

Jakie organizacje mogą wdrażać VSM?

Value Stream Mapping, czyli mapowanie strumienia wartości, jest narzędziem, które może być używane przez praktycznie każdą organizację, niezależnie od jej wielkości czy branży. Jest to technika szczególnie przydatna dla firm produkcyjnych, gdzie może pomóc w optymalizacji procesów produkcji, ale jest również stosowana w sektorze usług, IT, a nawet w edukacji czy sektorze publicznym. W służbie zdrowia VSM może pomóc w redukcji czasu oczekiwania pacjentów. W firmach produkcyjnych mapowanie strumienia identyfikuje marnotrawstwa w procesach, pomaga w ulepszeniu przepływu pracy i skróceniu cyklu. Firmy usługowe mogą używać VSM do zrozumienia, jak praca przepływa przez system, aby lepiej zarządzać poziomami usług i oczekiwaniami klientów. W IT value stream mapping może pomóc w identyfikacji wąskich gardeł w procesach rozwoju oprogramowania, ułatwiając szybsze dostarczanie wartości dla klientów. W sektorze publicznym i edukacji VSM może pomóc w ulepszaniu procesów, które wpływają na obywateli lub studentów, poprawiając efektywność i jakość usług. Na ogół, każda organizacja, która chce poprawić swoje procesy, zrozumieć, jak wartość jest tworzona dla jej klientów, i dążyć do ciągłego doskonalenia, może skorzystać z mapowania strumienia wartości.

VSM jest narzędziem, które nie tylko pozwala na to przystosowanie, ale także umożliwia organizacjom bycie o krok do przodu. Ostatecznie, Value Stream Mapping to nie tylko narzędzie czy technika. To filozofia zarządzania, która stawia klienta i wartość dla niego na pierwszym miejscu. To droga do ciągłego doskonalenia i wizja, w której każda czynność, każdy proces, każdy produkt, ma na celu przede wszystkim jedno, dostarczenie maksymalnej wartości dla końcowego użytkownika.

Jak widzisz, tworzenie mapy strumienia wartości może być bardzo przydatne w Twojej firmie. O tym, jak skutecznie zoptymalizować obsługę zamówień, przeczytasz tu → wydajny łańcuch dostaw.