Konwencja CITES — czym jest i kiedy jest stosowana?

Handel międzynarodowy obejmuje nie tylko towary i usługi, ale również żywe zwierzęta i rośliny. Niestety, ten handel może stanowić poważne zagrożenie dla wielu gatunków, pchając je na skraj wyginięcia. Właśnie dlatego powstała Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, znana również jako CITES. O zezwolenie mogą się starać na przykład: osoby prywatne, sklepy zoologiczne, jednostki naukowe, ogrody zoologiczne i botaniczne, cyrki, producenci przedmiotów skórzanych, futer, mebli i innych przedmiotów drewnianych.

Co to jest CITES?

CITES to międzynarodowa umowa zawarta w 1973 roku, której celem jest ochrona dzikich gatunków zwierząt i roślin przed wyginięciem spowodowanym nielegalnym handlem. Umowa ta reguluje handel ponad 38 000 gatunków zwierząt i roślin, określając surowe zasady i ograniczenia dla ich importu, eksportu i reeksportowania. Polska przystąpiła do Konwencji Waszyngtońskiej (CITES) w 1989 roku, a konwencja weszła w życie w Polsce 12 marca 1990 roku. Więcej informacji można znaleźć na oficjalnej stronie Ministerstwa Klimatu i Środowiska: Konwencja Waszyngtońska (CITES).

Konwencja CITES — zastosowanie

Konwencja działa poprzez system zezwoleń i certyfikatów, wymaganych przed przewozem gatunków przez granice. Gatunki objęte CITES są podzielone na trzy załączniki, różnicując je według stopnia zagrożenia.

Załącznik I

Obejmuje gatunki skrajnie zagrożone wyginięciem, dla których handel jest dozwolony tylko w wyjątkowych okolicznościach. Celem tej ścisłej ochrony jest zapobieganie dalszemu spadkowi liczebności tych gatunków i zapewnienie ich przetrwania w naturze. Do Załącznika I zalicza się np.: tygrysy, słonie afrykańskie i azjatyckie, pandy wielkie i małe, goryle górskie i nizinne, nosorożce czarne i białe czy lwy morskie kalifornijskie. Wśród ptaków znajdują się kondory andyjskie i kalifornijskie, papugi ary oraz sokoły wędrowne. Gady obejmują żółwie morskie, krokodyle gangesowe i legwany morskie Galapagos, podczas gdy wśród płazów są salamandry olbrzymie chińskie oraz traszki tybetańskie. Ryby w Załączniku I to między innymi rekiny młoty oraz jesiotry dunajskie, natomiast rośliny obejmują mahoniowce czy cyprysy błotne. Handel gatunkami z Załącznika I jest dozwolony wyłącznie w wyjątkowych okolicznościach, takich jak badania naukowe, hodowla w niewoli, zagrożenia dla zdrowia ludzi oraz egzemplarze muzealne. Procedura ubiegania się o zezwolenie na handel gatunkami z Załącznika I jest rygorystyczna i czasochłonna, wymagając szczegółowej dokumentacji i zgody zarówno kraju eksportu, jak i importu. Załącznik I odgrywa kluczową rolę w ochronie najbardziej zagrożonych gatunków na świecie. Dzięki ścisłej regulacji handlu pomaga chronić te gatunki przed wyginięciem i zapewnia ich przetrwanie dla przyszłych pokoleń. 

Załącznik II

Obejmuje gatunki, dla których handel jest dozwolony tylko wtedy, gdy nie stanowi zagrożenia dla ich przetrwania w naturze. Załącznik II Konwencji CITES obejmuje gatunki, które nie są jeszcze bezpośrednio zagrożone wyginięciem, ale mogą nim zostać, jeśli handel nimi nie będzie ściśle reglamentowany. Celem tej regulacji jest zapobieganie nadmiernej eksploatacji tych gatunków i zapewnienie ich zrównoważonego użytkowania. Do Załącznika II zalicza się znacznie więcej gatunków zwierząt i roślin, m.in.: ssaki takie jak kangury, lwy afrykańskie, foki grenlandzkie, bizony amerykańskie i rysie euroazjatyckie. Wśród ptaków wymienia się jastrzębie wędrowne, sokoły wędrowne oraz papugi kakadu. Załącznik obejmuje również gady, takie jak pytony królewskie, żółwie morskie zielone i krokodyle nilowe, a także płazy, do których zaliczają się żaby szklane i traszki zwyczajne. Wśród ryb wymienia się tuńczyki, łososie atlantyckie i węgorze europejskie. Załącznik II obejmuje także rośliny, takie jak sandałowce, orchidee i konwalie majowe.

Handel gatunkami z Załącznika II jest dozwolony pod warunkiem, że okazy pochodzą z legalnych źródeł, czyli z legalnych hodowli lub ze zrównoważonych zbiorów z natury. Handel nie może stanowić zagrożenia dla populacji dzikich, eksport nie może negatywnie wpływać na przetrwanie gatunku w naturze. 

Załącznik III

Obejmuje gatunki, dla których handel jest dozwolony, ale wymaga zezwolenia od kraju eksportującego. Załącznik III Konwencji CITES obejmuje gatunki, których handel został poddany kontroli na wniosek przynajmniej jednej ze stron konwencji. Tu znajdziemy szeroką gamę gatunków zwierząt i roślin, dla których handel może stanowić zagrożenie w zależności od kraju i skali. Obejmuje on m.in. niektóre gatunki jeleni, lisów, niedźwiedzi i bobrów wśród ssaków, niektóre gatunki papug, ptaków drapieżnych i śpiewających wśród ptaków, niektóre gatunki węży, żółwi i jaszczurek wśród gadów, oraz niektóre gatunki salamandr i traszek wśród płazów. Wśród ryb wymienia się niektóre gatunki rekinów, węgorzy i ryb słodkowodnych, a wśród roślin niektóre gatunki kaktusów, storczyków i drzew. Lista gatunków w Załączniku III jest dynamiczna i może ulegać zmianom (!). Załącznik III pozwala na kontrolowany handel tymi gatunkami, zapewniając ich zrównoważone użytkowanie i chroniąc przed nielegalnym odłowem i wywozem.

Jak uzyskać dokument CITES? Kroki, do legalnego transportu

Aby uzyskać dokument CITES, należy złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na przywóz (zezwolenie importowe) do Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Departamentu Ochrony Przyrody, ul. Wawelska 52/54 w Warszawie. Wniosek wraz z wymaganymi dokumentami można złożyć osobiście, za pośrednictwem poczty lub drogą elektroniczną. Dokumenty potrzebne do wniosku to m.in. wniosek o zezwolenie na przywóz do UE okazów gatunków CITES, potwierdzenie uiszczenia opłaty skarbowej, orzeczenie powiatowego lekarza weterynarii (dla żywych zwierząt), potwierdzenie zgody na wydanie zezwolenia eksportowego, świadectwo reeksportu oraz zezwolenie eksportowe. Przedstawione muszą być oryginały dokumentów, chyba że wskazano inaczej. Wniosek należy złożyć z wyprzedzeniem, aby uzyskać dokumenty przed wprowadzeniem okazów na teren UE. Decyzja o przyznaniu zezwolenia lub jej odmowie zostanie wydana przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska po konsultacji z Państwową Radą Ochrony Przyrody, która ma 14 dni na wydanie opinii. Opłata skarbowa za wydanie zezwolenia wynosi 107 zł (na rok 2024), a sprawa powinna zostać załatwiona w ciągu miesiąca, z możliwością przedłużenia do dwóch miesięcy.

CITES — wytyczne transportowe i ceny!

Konwencja CITES określa ogólne zasady dotyczące transportu gatunków objętych ochroną, aby zapewnić, że transport nie zagraża ich zdrowiu i bezpieczeństwu. Choć sama konwencja nie zawiera szczegółowych wytycznych transportowych, podkreśla konieczność stosowania międzynarodowych standardów, takich jak te opracowane przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Transportu Lotniczego (IATA) dla żywych zwierząt i roślin. Co więcej, importerzy i eksporterzy muszą spełniać krajowe przepisy dotyczące transportu okazów CITES, co często obejmuje specjalne wymagania dotyczące pakowania, warunków klimatycznych i czasu transportu. Nie ryzykuj — skorzystaj z pomocy doświadczonego brokera kurierskiego, takiego jak GlobKurier.pl! Sprawdź warunki i ceny międzynarodowego transportu zwierząt i roślin.